İnternet çok faydalı olduğu kadar çok tehlikeli de bir mecra. Çünkü internetteki pek çok yazı ve yorum bir veriye dayanmıyor, bilgisizce, kaynak göstermeden, imza belirtmeden yazılabiliyor. Eline klavyeyi geçiren herkesin istediği yorumu yapabildiği bir internet ortamında, eksik bilgilerle haddi aşan yorumlar yapılabiliyor. Bu yorumların bizler açısından en üzücüsü ve kafa karıştırıcısı ise network marketing ile saadet zinciri, ponzi ve piramit sitemlerin aynı zannedilmesi.

Network marketing sektörünü ilk duyduğum anda şahsen ben de benzer önyargılara sahiptim. Sonradan anladım ki bu işi daha önce yapmış olan bazı kişilerdeki karakter zafiyetinden dolayı bu önyargılara sahipmişim. Birazdan detaylarını vereceğim gibi yasal bir ticaret olan Network marketing ile yasal dayanağı olmayan Ponzi, saadet zinciri ve piramit sistemleri karıştırmışım. Hiç bilgim olmayan bir alanda önyargılarım nedeniyle geri durmuşum.

Network marketing, önemli bir buluştur; bu yüzyılda keşfedilmiş yeni bir ticaret modelidir. Tarihsel süreçlere bir bakalım ve büyük buluşlara, ilk zamanlarında getirilen tepkileri inceleyelim. Modern kimyanın temellerini atan, Flagiston Teorisi ve Kütle Korunumu gibi kanunları bilime kazandıran Lavoisier, kimya bilimini reddedenler yüzünden tutuklanmış ve giyotin ile idam edilmiştir. Dünyanın, güneş etrafında döndüğünü söyleyen Galileo’nun aforoz edildiği ve işkenceye maruz bırakıldığına da şahidiz maalesef.

Çağdaş bilimin deneysel yaklaşımının temsilcilerinden biri olan ve batıda “Olağanüstü Bilgin” olarak bilinen Bacon,  sırf düşünceleri yüzünden 14 yıl hapis yatmak zorunda kalmıştır. Kısacası, pek çok yeni fikir, “icat çıkarma!” diyerek reddedilmiş ve kabul görmemiştir. Ya da bu duruma tersten bakalım bazı güzel buluşları, art niyetli kişiler farklı amaçla kullandı diye kötü diyebilir miyiz acaba?

Örneğin, hepimiz biliriz ki ilk başarılı uçak, Wright kardeşler tarafından icat edilmiştir. Tüm insanlığa selamet getirmesi hedeflenen uçağın 1. ve 2. Dünya Savaşları’nda en öldürücü silah olarak kullanılmasından dolayı “uçak kötüdür” mü demeliyiz. Ya da dinamiti bulup madencilik endüstrisinde kullanılmasını hedeflemiş olan Alfred Nobel’e lanet mi etmeliyiz? Dinamit mi kötüdür yoksa bunu terör saldırısı için kullanan insanlar mı? Kısacası her meslekte her sektörde kötü niyetli kişiler, sahtekârlar dolandırıcılar olabilir.

Bu noktalardan hareketle gelin öncelikle kavram kargaşasına bir son verelim. Ponzi sistem Nedir? sorusuyla başlayalım.

Ponzi Sistem Nedir?

Ponzi sistem, saadet zinciri ve piramitin atası sistemlerdir. Bunu ilk başlatan kişi 1920 yılında Charles Ponzi isimli bir Amerikalı olmuştur. Kurduğu sistemde, İspanyol pezosunun o dönemdeki kur farkını değerlendirdiğini iddia etmiştir. Serbest piyasadan çok ucuza posta pulu alarak, bunları başka ülkelerin resmi piyasasında yüksek kurdan satacağını ve bu parayı ABD Dolarına çevirerek kar elde edeceğini vaat etmiştir. Yapılan soruşturma neticesinde bu işi kurduktan sonra sadece 2 adet pul sattığı anlaşılmıştır.  Sisteme ilk girenlere ödenen kâr paylarının bir yatırım kazancı değil, sisteme sonradan dâhil olanların yatırdıkları sıcak paralar olduğu anlaşılmıştır. Hal böyle olunca, mahkeme sürecinde ticaret yaptığını kanıtlayamayan Charles Ponzi, hapse girmekten kurtulamamıştır.

Bu sistemde, olmayan bir yatırım ve hayali bir şirket vasıtasıyla, çok büyük kârlar elde edildiği vaadiyle para toplanır. Toplanan paralar, ilk başlarda çok yüksek kâr marjıyla üyelere ödenebilir. Bu ödemeler, yeni üyelerden para toplanmaya devam edildiği müddetçe devam eder. Gün gelir, işin kokusu çıkmaya başlar ve sistem tıkanır. Çünkü vaat edilmiş olan yatırım ortada yoktur, aslında hayal satılmıştır.

Saadet Zinciri ve Piramit Sistem Nedir?

Saadet zinciri ise 90’lı yıllardan sonra ortaya çıkmış, paradan para kazanma sistemidir. Bu sistem kurulurken 1934’de ortaya çıkan Network marketing sistemi kopyalanmaya çalışılmıştır. Sisteme yeni üyeler dâhil edilmesiyle onun üzerinden para kazanılıp, üsttekine de para kazandırma şeklinde uygulanmaktadır. Bu sistemde satılan bir ürün ya da hizmet bulunmamaktadır. Genelde sadece para verilerek sisteme girilir ve sizin de para getirecek birilerini getirmeniz gerekir. Saadet zinciri sistemlerinin bir değer üretmediği ve etik dışı olduğu anlaşıldıktan sonra pek çok ülkede kanunen de yasaklanmıştır.

Piramit sistemler incelendiğinde de yine saadet zinciri benzeri bir işleyiş vardır. Ürün veya hizmet olmadan yapılan ticaretin yasaklanması sonrasında, kanunlardaki açıklardan faydalanarak piramit sistemler oluşturulmuştur. Bu doğrultuda, sistem içerisinde göstermelik bir ürün ya da hizmet bulundurulmaya başlanmıştır. Bu ürün, değerinin çok üzerinde ve aşırı fahiş fiyatlarla satılmakta olduğundan aslında saadet zincirinden çok da farkı olmadığı görülebilecektir. Yani buradaki ürünler, sadece sistemi kandırmak içindir, asıl amaç yeni üye yani sıcak para girişidir.

Kısaca özetleyecek olursak, ponzi sistemlerde ortada hayali bir yatırım vardır. Piramit sistem ve saadet zincirinde ise bir ürün ya da hizmet olsa bile fahiş fiyat söz konusudur. Hepsinde asıl amaç, sisteme yeni üye girişiyle sıcak para girişinin sağlanmasıdır. Bunun için aşırı ve kolay yoldan para kazanma vaadi yapılmaktadır. Bu tip sistemlerde emek ve çabadan ziyade ilk giren olmak önemlidir. Sisteme sonradan girenlerin hiçbir şekilde önceden girenlerden daha fazla kazanma şansları yoktur.

Bu yazımızda ponzi, saadet zinciri ve piramit sistemleri kısaca anlattık. Sitemizdeki diğer bir yazımız olan Network Marketing İle Saadet Zinciri, Ponzi Ve Piramit Sitemlerin Karşılaştırılması- 2 başlıklı yazımızı okumanız da büyük önem arz ediyor. Bu yazımızı okuduğunuzda işin detayını ve yasallığını daha iyi anlayacaksınız.

Gelecek, fırsatları bugünden görenlere aittir. Sorularınız ve katkılarınız için sayfanın altındaki yorum bölümünden yada sitemizde bulunan herhangi bir iletişim kanalını kullanarak bizlere çekinmeden yazabilir ve ulaşabilirsiniz. Sağlıcakla kalın…

Bu İçeriği Paylaşın...

Son Yazılar

Son Yorumlar

Son Tweetler